Jazz Middelheim 2011

We kunnen niet overal bijzijn, gelukkig hebben we zo af en toe hulp. Onze razende reporter Jan Bol van Bolster b2b communicatie was er wel en mailde dit verslag van 2 van de 4 dagen van Jazz Middelheim ibij Antwerpen:
Ondanks de natte zomer en de meteorologische onheilsprofeten waren de weergoden en Jazz Middelheim redelijk gunstig gezind. Een enkele zware bui roffelde flink op het tentdak, zoals zaterdagavond laat tijdens de set van Masada. Dat kon de pret niet drukken. Er gaan veel jazzliefhebbers in een grote festivaltent. De bui was precies over toen het laatste akkoord van de flinke toegift van John Zorn en zijn vijf mannen wegstierf. Nou ja stierf, daarvan kun je bij de muziek van Zorn niet spreken. Zijn muziek is vol abrupte wendingen en stikt van de verrassingen. Never a dull moment. Het publiek hing aan zijn lippen (…). Bij elk applaus was het joelen en fluiten als bij een popconcert. De stemming zat er goed in, die zaterdag de 13e augustus.
De dag daarvoor was het natte zomerweer wat tammer en zo was ook de muziek. De openingsact was er eentje van klankkleuren zoeken voor een publiek dat zich grotendeels nog zijn weg en plek moest zoeken. Daarna kwamen het Brussels Jazz Orchestra en de avond besloot met de Amerikaanse band van good old Toots.
Editie 2011 van Jazz Middelheim, de 30e editie al (complimenten en proficiat) was eigenlijk een verjaardagsfeestje, met grand seigneur Thielemans, enfant terrible in residence John Zorn, pianovirtuoos en –entertainer Jamie Cullum (op zondag) en jazznestor Charlie Haden met zijn revolutionaire Liberation Orchestra op maandag de 15e, Maria Hemelvaart.
Denkend aan een hemelvaart … enige bevlogenheid, daarvan kon je de presentatie en aankondigingen van Lies Steppe niet verdenken. Het verbaasde andere jaren ook al: presentatie vanaf een papiertje …. Dat hoeft toch niet, als je al jaren meeloopt in radioland en op het festival. Jazz is improvisatie, dat moet je als presentator ook kunnen. Een beetje Schwung, ja! Die swing was er wel genoeg, dankzij het feestprogramma van Jazz Middelheim, met voor velen het hoogtepunt op zaterdag met een royale greep uit John Zorns ‘Book of Angels’.

Op vrijdag laat in de middag beet Trio Grande het spits af van de 30e editie van Jazz Middelheim. Eigenlijk een beetje ondankbare taak voor zo’n band.
De band heeft een bezetting met niet alledaagse jazzinstrumenten zoals doedelzak en mondharp. De band was featuring Matthew Bourne op piano.
In de muziek van Trio Grande herken je walsjes, kermisgeluiden, oosterse en klassieke en vrijere klanken. Goochelen met elementen uit jazz, klassiek en cabaret. De Britse pianist Matthew Bourne (1977) maakt een omweg via de wereld van de hedendaagse klassieke muziek en de avant-garde om bij de jazz terecht te komen.
Het klankbeeld van het gezelschap is vaak grillig. De act lijkt soms erg veel op would be onderzoek naar klankkleur. Moet dat op het podium? Het is vaak leuker voor de musici dan voor het publiek. Reacties leken erg lauw.
Ook een festival verdient een staand begin, net als een radioprogramma of een cd-album. Organisatie: zet een band neer die stemming en echt sfeer maakt. Veel leuker.
De tweede set van vrijdag 12 augustus werd ingevuld door het inmiddels wereldvermaarde Brussels Jazz Orchestra (BJO) dat qua arrangementen en composities (kennelijk) bestierd wordt door trompettist Bert Joris. Hij speelde dan ook een solistische hoofdrol tijdens de set van het BJO. Terwijl zo’n orkest of big band, want dat is het eigenlijk, nota bene sterren als Bart Defoort, Nico Schepers en Nathalie Loriers in de gelederen heeft. De laatstgenoemde, een pianist met een eigen trio (luister naar haar meest recente cd op het WERF-label ‘Moments d’Eternité), kwam nauwelijks aan bod. Nu geldt dat voor veel pianisten in big bands, maar dat terzijde. Ook andere muzikanten uit de band kregen maar weinig exposure. En als dan zo’n klasse-saxofonist als Bart Defoort naar voren kwam voor een solo, dan moest dat vanaf papier. Waar zijn we mee bezig, dames en heren? Een thema op papier, als houvast, dat kan. Een arrangement op papier, als houvast, dat kan. Maar jazz betekent toch luisteren, actie = reactie, improvisatie, strijd. Niet braaf maar uitdagend. Lef!
Braaf, dat kun je zo’n big band als het BJO wel noemen. Zo nu en dan knettert het flink, pakken de koperblazers uit en wordt een arrangement spannend. Per saldo: het is allemaal knap en professioneel, maar de muziek van BJO vervoert je niet, brengt je niet op het puntje van je stoel.

(c) Jos Knaepen

Dat deed de Amerikaanse band van de stokoude Toots Thielemans (89 jaar sinds eind april) dit jaar wel. Vorig jaar kwam Toots met steengoeie Nederlandse muzikanten en speelde obligaat wat standards en leek minder bij de les dan dit jaar. Charmant zoals hij balancerend op zijn barkruk zijn band met daarin Kenny Werner en Airto Moreira (ja, die leeft ook nog, na zijn avonturen in de jaren ’70 met de eerste versies van Return to Forever van Chick Corea - luister naar die elpee met die over het water scherende albatros op de hoes - ECM 1022). De nummers waren stevig, de muziek was intens, de solo’s van Toots en Werner van goed gehalte. Het is toch fraai dat zo’n levende legende, de nestor van de Belgische jazz zoveel jazzliefhebbers in de ban kan houden, in alle leeftijdscategorieën. Dat je later tegen je (klein-)kinderen kunt zeggen: ik heb Toots Thielemans nog zien spelen op zijn muziekske.
Het concert was een zeer muzikaal slot van de eerste dag Jazz Middelheim 30e editie.

(c) Jos Knaepen

De zaterdag van Jazz Middelheim 2011 was helemaal ingeruimd voor John Zorn met muziek uit zijn 'Book of Angels'. De muziek werd achtereenvolgens uitgevoerd door pianoleeuw Uri Caine, a capella gezongen door het internationale gezelschap van vier dames die tezamen Mycale vormen, gestreken getikkeld door het kamerorkest Bar Kokhba en dik in de verf gezet door het Masada Sextet. In 1999 maakte Zorn met Masada al een meesterlijke live cd op Middelheim. Nu was hij groots terug voor een enig Europees optreden (zei men).
Jorn Zorn is streng. De pers werd gemaand geen foto’s te maken tijdens de concerten, want de muziek is voor het publiek bedoeld, zonder hinderlijk gedoe van klikkende camera’s. Een bewaker geposteerd voor het podium moest daarop toezien.
Om kort te gaan, het was een voortreffelijke muziekavond, die zaterdag de 13e. Gedenkwaardig. Het publiek ging uit zijn dak. Niet bij de eerste twee sets, daarvoor is de pianostijl van Caine te ingewikkeld (wel luisterwaardig) voor en de uitvoering door de dames van Mycale te saai (technisch perfect, dat wel).

(c) Jos Knaepen

Bij de set van Bar Kokhba barstte het los. Marc Ribot op zijn Gretsch-gitaar stal de show, net als drummer Joey Baron overigens. Maar die Ribot, die verloor zich zowat in zijn solo’s. Het knerpte, het gierde, de Shadows kwamen een aantal keren voorbij, messcherp, ruig, vuil spel. Het publiek herkende de meester, en John Zorn gaf hem de ruimte. Dat deed hij gelukkig minder bij klopgeest Cyro Baptista (waar hij die gevonden heeft is een raadsel; kinderlijk enthousiast, maar daarmee red je het niet).
De set van het kamerorkest, met verder ook alleen maar topmusici zoals Greg Cohen op bas, Mark Feldman op viool (hij slecht alle vooroordelen tegen de rol van dit instrument in de jazz) en Erik Friedlander op cello was het klapstuk van de avond.

(c) Jos Knaepen

Toen moest het Masada Sextet met Dave Douglas op trompet en de master himself op altsax nog komen. Dit optreden was net als dat van Bar Kokhba een achtbaan vol emoties en muzikale uitstapjes in de joodse tradities als klezmer en oosterse klanken. Bij Masada stal Joey Baron nogmaals de show. Wat kan die man drummen en uitstralen dat hij er erg veel plezier aan beleeft. Heerlijk.
De zware regenbui die mee roffelde tijdens de laatste nummers hield keurig op bij het sluiten van het Book of Angels. Het was gezien, het was goed.

LINKS:
Trio Grande
Brussels Jazz Orchestra
Toots Thielemans
John Zorn
Uri Caine
Mycale
Jazz Middelheim
Bolster b2b communicatie